Ze względu na sposób przeprowadzenia pomiarów rozróżniamy: ? pomiary stykowe, przy których narzędzie miernicze styka się z powierzchnią przedmiotu, ? pomiary optyczne, przy których pomiar wykonany jest nie bezpośrednio na mierzonym przedmiocie, lecz na obrazie przedmiotu, ? pomiary pneumatyczne wykonywane za pomocą dokładnych manometrów, przy wykorzystaniu różnicy w ciśnieniu lub różnicy w ilości przepływającego powietrza, ? pomiary interferencyjne oparte na zjawisku interferencji promieni światła i różnicy dróg optycznych. Na dokładność odczytu ma wpływ dobór odpowiedniego przyrządu i czas trwania pomiaru. Zależnie od ilości kontrolowanych części tego samego rodzaju oraz żądanych tolerancji pomiaru dobiera się właściwe narzędzia i przyrządy miernicze. Uniwersalne narzędzia miernicze mają zastosowanie przy pomiarach niewielkich serii części oraz gdy ilość wymiarów jest ograniczona. Wadą stosowania narzędzi uniwersalnych jest stosunkowo długi czas potrzebny na wykonanie pomiaru, przeważnie duży koszt narzędzia, konieczność każdorazowego ustawiania przyrządu, zaletą zaś jest możliwość stosowania tych narzędzi do pomiarów różnych części o określonych zakresach mierniczych. Przy pomiarach dużej liczby części tego samego rodzaju powinny być stosowane sprawdziany, a przy kontroli części zespołów i obiektów w zakładach naprawczych sprawdziany nastawne, których zakres mierniczy jest większy od sprawdzianów stałych.